Powiat Złotów 1772-1945 (niem. Landkreis Flatow). Po pierwszym rozbiorze Polski (1772) ziemia złotowska w ramach dystryktu noteckiego (niem. Netzedistrikt) znalazła się w granicach państwa pruskiego. Patentem królewskim z 29.06.1775 r. wprowadzono w dystrykcie noteckim nową administrację, na czele której stanął nadprezydent kwidzyńskiego okręgu regencyjnego (niem. Oberpräsident der Provinz Marienwerder). Do ostatecznego podziału dystryktu noteckiego doszło jednak dopiero w 1777 r. Wówczas to został utworzony powiat kamieński, który obejmował okręgi urzędowe (niem. Amtsbezirk) w Kamieniu, Grabionnie (pow. Wyrzysk), Krajence i Margoninie, w skład którego wchodziło 222 miejscowości i 12 miast: Kamień, Wysoka, Wyrzysk, Złotów, Sępólno, Więcbork, Łobżenica, Krajenka, Miasteczko Krajeńskie, Margonin, Szamocin i Gołańcz. W 1776 r. zamieszkiwało tutaj tylko 18.000 mieszkańców.

Właściwy powiat złotowski został utworzony dopiero na podstawie decyzji pruskiego królewskiego ministerstwa spraw wewnętrznych z 7.03.1817 r., która weszła w życie z dniem 1.01.1818 r. W skład nowoutworzonego powiatu złotowskiego weszło 112 gmin wiejskich (niem. Landgemeinde) i 46 okręgów majątkowych (niem. Gutsbezirk). Powiat został podzielony na 34 okręgi urzędowe (niem. Amtsbezirk). Obok Złotowa do powiatu przynależały 4 miasta: Krajenka, Kamień, Więcbork i Sępólno.

W 1920 z powiatu złotowskiego liczącego 153 053 48,8 ha (1 530,5 km2), do Polski przeszło 61 616 78,4 ha (616, 2 km2). W Niemczech pozostało 91 436 70,5 ha (914, 4 km2). Oznacza to, że 40,3 % obszaru powiatu przeszło do Polski, a 59,7 % pozostało w Niemczech. Ponadto do Polski przeszło 137,8 km szos powiatowych i 10,8 km dróg gminnych. Na podstawie ustawy z 21.07.1922 do powiatu złotowskiego dołączono gminę Skórka liczącą 2 353 07,9 ha (235,3 km2) i nadleśnictwo Zelgniewo z obszarem 3 603 01,8 ha (360,3 km2). Po dalszych drobnych regulacjach powiat złotowski liczył 97 444 50,6 ha (974,4 km2). Według danych z 1930 r. powiat liczył 979,4 km2, a z 1939 r. jego powierzchnia wynosiła 979,9 km2. W 1926 r. w powiecie było 243,7 km dróg powiatowych i 6,4 km dróg gminnych. Po reformie administracyjnej roku 1928 powiat złotowski dzielił się na 69 gmin wiejskich i jeden okręg majątkowy (Kujan). Stan ten przetrwał do 1945 r. W 1939 r. w powiecie złotowskim mieszkało 39 211 osób, z których 25 197 (64,2 %) było wyznania ewangelickiego, 13 3380 (34,1 %) katolickiego, 83 (0,2%) żydowskiego. Pozostali 551 stanowi 1,4% społeczeństwa powiatu. Powiat Złotów po 1945 r. Po zakończeniu działań wojennych miasto Złotów w ramach powiatu złotowskiego przynależało administracyjnie do 29.05.1946 r. do województwa pomorskiego, następnie do szczecińskiego (1946-1950) i od 28.06.1950 r. do województwa koszalińskiego. Od 1.06.1975 do 31.12.1998 miasto z powiatem przynależało do województwa pilskiego. Od 1.01.1999 roku powiat wraz z jego stolicą należy administracyjnie do województwa wielkopolskiego.

Materiał opracował prof. Joachim Zdrenka
Złotów 2020